Voeding en diabetes

Voeding en diabetes

Diabetes wordt ook wel suikerziekte genoemd. Voeding speelt een cruciale rol bij deze ziekte.

Er worden veel fabels verteld over diabetes. Zo denken veel mensen dat je geen suiker meer mag als je diabetes hebt, maar dat is niet waar. Maar hoe weet je wat wel goed is voor jouw lijf? Onderzoek laat zien dat bij diabetes koolhydraten en vetten een belangrijke rol spelen. Deze rol verschilt per persoon en is bij diabetes type 1 anders dan bij diabetes type 2.
 

Hoe wordt diabetes behandeld?

Diabetes wordt behandeld met medicatie. Je hebt daarbij vaak meerdere behandelaars. Het is bij diabetes namelijk belangrijk om je medicatie, voeding, beweging en stress met elkaar in balans te brengen.

Wat is de invloed van voeding bij diabetes?

Voeding speelt een belangrijke rol bij diabetes. Het gaat dan vooral om de hoeveelheid koolhydraten en de verdeling van de koolhydraten over de dag, maar ook om de hoeveelheid voedingsvezels en om de soort en de hoeveelheid vet die je eet.

Wil je weten welk dieet bij jou past? Een diëtist kan, samen met jou, een dieet-op-maat samenstellen, afgestemd op jouw persoonlijke situatie en voorkeur.

Wat kun je zelf doen bij diabetes?

Over het algemeen helpt het om je aan de volgende tips te houden:

  • Eet drie maaltijden, verdeeld over de dag. Eet niet vaker dan 2 x iets tussendoor;
  • Kies alleen volkoren producten;
  • Sla geen maaltijden over;
  • Drink ongeveer 8 tot 12 glazen per dag (water, thee en/of koffie, zonder suiker);
  • Gebruik 3 x per dag een melkproduct zonder toegevoegd suiker;
  • Eet voldoende groente 250 gram groente en maximaal 2 stuks fruit per dag;
  • Drink weinig tot geen alcohol, sap, frisdrank met suiker;
  • Gebruik weinig suikerrijke en vetrijke tussendoortjes, zoals snoep, koek, chips.

Dit zijn algemene voedingsadviezen. Maar dit is niet altijd voldoende. Voeding is namelijk heel persoonlijk. Elke medische situatie, leefstijl en leeftijd vraagt weer om een andere voeding. Een diëtist helpt je door je advies te geven over hoe je zo eenvoudig mogelijk en verantwoord gewicht kan verliezen.

Feit of fabel?

Ik mag geen brood meer eten nu ik diabetes heb.
Fabel!

Feit of fabel?

Honing is beter dan suiker.
Fabel!

Wat betekent een voortraject of zorgtraject?

VOORTRAJECT of ‘Opvolging van een patiënt met diabetes type 2’

VOOR WIE?
Het voortraject is er voor alle personen met diabetes type 2 vanaf diagnose, die nog niet met insuline of andere injecties worden behandeld. .

BASISBEGELEIDING
Je hebt recht op een tegemoetkoming voor:
• 2 sessies van 30 minuten bij een erkend diëtist;
• 2 sessies van 45 minuten bij een erkend podoloog, indien je een verhoogd voetrisico hebt.

EXTRA BEGELEIDING
Je komt in aanmerking voor extra begeleiding (door dietist of verpleegkundige Educator), indien je voldoet aan de volgende 2 criteria:

  1. leeftijd 15-69 jaar;
  2. obesitas (BMI > 30) en/of te hoge bloeddruk (arteriële hypertensie).

Jaarlijks heb je recht op een tegemoetkoming voor maximaal 4 educatiesessies.

Jaarlijkst dient het opnieuw aangevraagd te worden en is er een nieuwe verwijsbrief nodig.

De tarieven en terugbetaling van de diëtisten staan vermeld op de praktijksite: https://hoogstraten.nutripraktijk.be/tarieven-dietist/

ZORGTRAJECT DIABETES TYPE 2

VOOR WIE?
Het zorgtraject is er voor personen met diabetes type 2 die worden behandeld met een inspuitbare diabetesmedicatie (incretinemimeticum of 1 tot 2 insulineinjecties/dag). Het kan ook worden opgestart als de behandeling met bloedsuikerverlagende medicatie (pilletjes) onvoldoende is en een inspuiting wordt overwogen.

AANVRAAG
Er wordt een contract ondertekend door de huisarts, diabetesspecialis (endocrinoloog) en jezelf. Dit wordt aan de mutualiteit bezorgd en je ontvangt een schriftelijke goedkeuring.

ZELFCONTROLEMATERIAAL
Binnen het zorgtraject heb je enkel recht op gratis zelfcontrolemateriaal
als je wordt behandeld met inspuitingen:
• bloedglucosemeter/3 jaar;
• 150 bloedglucosestrips/6 maand;
• 100 lancetten/6 maand.
De diabeteseducator kiest samen met jou een bloedglucosemeter en geeft je
hiervoor een afleveringsattest mee. Ga met dit attest en een voorschrift van
de huisarts naar de apotheek, waar je gratis de voorgeschreven bloedglucosemeter samen met de strips en lancetten afhaalt. Na 6 maand kan je met een nieuw voorschrift van de huisarts bloedglucosestrips en lancetten afhalen.
Na 3 jaar heb je recht op een nieuwe bloedglucosemeter, welke je kan
afhalen met een nieuw afleveringsattest van de diabeteseducator en een
voorschrift van de huisarts.

BASISBEGELEIDING
De huisarts is de coördinator en opvolger van je diabetesbehandeling. De diabetesspecialist heeft een adviserende rol en werkt nauw samen met de huisarts en andere zorgverleners. Iedereen in het zorgtraject heeft ook
recht op educatie. Jaarlijks gaat dit over 5 educatiesessies van 30 minuten,
op voorschrift van de huisarts. In het kalenderjaar dat het zorgtraject wordt afgesloten of het kalenderjaar daaropvolgend, heb je éénmalig recht op 5 bijkomende educatiesessies. De educatie kan zowel individueel of in
groep plaatsvinden en wordt gegeven door een diabeteseducator in de praktijk of bij je thuis. Indien je opteert voor individuele educatie, moet minimum 1 sessie bij jou thuis plaatsvinden. De educatie kan pas plaatsvinden na de goedkeuring van het zorgtrajectcontract.

EXTRA BEGELEIDING
Jaarlijks heb je recht op een tegemoetkoming voor:
• 2 sessies van 30 minuten bij een erkend diëtist;
• 2 sessies van 45 minuten bij een erkend podoloog, indien je een verhoogd voetrisico hebt.
Voor beiden is er wel de voorwaarde dat je een voorschrift van de huisarts nodig hebt, waarop ook ‘ZTD of zorgtraject’ wordt vermeld. Je betaalt de consultatie aan de zorgverlener en krijgt een getuigschrift mee. Het getuigschrift dien je in bij de mutualiteit die je consultatie voor een gedeelte terugbetaalt.

Meer informatie over de zorgsystemen op diabetes.be

Schema

Informatie met enkele links naar andere sites of meer informatie:

 Zorgsystemen en voorzieningen bij diabetespatiënten 

 Voortraject diabetesZorgtraject diabetesDiabetesconventie
WatZorgmodel voor opvolging in een vroeg
stadium		Contract tussen patiënt, huisarts en
specialist  		Systeem waarbij zelfcontrole en educatie
gefinancierd wordt.  
 Eerste lijnEerste LijnTweede lijn
Voor wieAlle diabets type 2 patiënten met een behandeling die bestaat uit: • leefstijladviezen (voeding en
beweging);
• en/of bloedsuikerverlagende medicatie
(pilletjes).		diabetes type 2
‘-onvoldoende controle bij max. orale
behandeling, waarbij insuline/incretine-
behandeling overwogen wordt
‘-1 à 2 insuline injecties per dag of
behandeling met incretinemimetica		-Diabetes type 1
‘-Diabetes type 2: 2 injecties per dag met multimorbiditeit (max. 6 maanden)
‘-Diabetes tupe 2: > 2 injecties per dag
Voorwaarden-GMD
‘-Gegevens zorgprotocol invullen in GMD:
    *startdatum voortraject
    *Lengte, gewicht, bloeddruk
    *HbA1c, LDL, HDL, triglyceriden, eGFR,
       microalbuninurie		-GMD
‘-Registratie parameters in het GMD
(BD, BMI, HbA1c, LDL)
‘-Huisarts, specialist en patiënt ondertekenen
zorgtrajectcontract
‘-Min. 2x/jaar consult bij huisarts en
1x/jaar bij de endocrinoloog
‘-Contract naar adviserend geneesheer ZF		-GMD
‘-Aanvraag bij ZF (door conventie)
‘-Verplicht aantal bloedsuikermetingen
‘-Min. 1 x per jaar consult bij  endocrinoloog, diabeteseducatro en diëtist
‘-jaarlijks een aantal onderzoeken (ogen, nieren, voeten,… )
LooptijdBlijft doorlopen, mits jaarlijkse aanrekening
van nomenclatuurnummer 102852 door
de huisarts.		Initieel 4 jaar, met automatische jaarlijkse
verlenging indien aan de voorwaarden voldaan
wordt.  Stopt bij overschakelen conventie.		Blijft doorlopen, mits jaarlijks heraanvraag.
Stopt bij overschakeling naar zorgtraject.
Voordeel huisartsOverzicht parameters
supplement:  20 euro per jaar		Forfait: 80 euro per jaar
geen B/F attest meer nodig voor bep.
Geneesmiddelen
(aanduiding ZTD op voorschrift)		Huisarts krijgt een uitgebreid verslag van
de onderzoeken: zo blijft een goede
opvolging mogelijk. Geen B/F attest
meer nodig voor bep. Geneesmiddelen
(aanduiding DC op voorschrift)
Terugbetaling
 huisarts		Gedeeltelijk: pt betaald enkel remgeldVolledig: Riziv-honorarium van alle
raadplegingen.		Gedeltelijk: patiënt betaald enkel remgeld
Terugbetaling
(para)medici		Gedeeltelijk: pt betaald aan podoloog en diëtist en krijgt een groot gedeelte terug betaaldGedeeltelijk: pt betaald aan podoloog en diëtist en krijgt een groot gedeelte terug betaaldVolledig: educator en diëtist in het ZH
Gedeeltelijk: pt betaald enkel remgeld bij
podoloog en specialist. 
Terugbetaling educatiept betaald aan podoloog en diëtist en krijgt een groot gedeelte terug betaald, volledig verpleegkundige, apotheker of kinesist.pt betaald aan en diëtist en krijgt een groot gedeelte terug betaald, Volledig diabetes educator), Volledig: endocrinoloog  
    
ZelfzorgmateriaalgeenEnkel bij injecties min.  1 x per week
 glucosemeter: 3 jaarlijkse hernieuwing
 100 lancetten, 150 strips: halfjaarlijks		Zelfzorgmateriaal via conventie:
glucosemeter, strips, lancetten of
sensormeting.
    
Specialistgeen vereisteMin. 1x per kalenderjaar naar endocrinoloogAantal te bepalen door endocrinoloog
VoorschriftVoorschriftVoorschrift 
EducatieDoor de huisarts: doelstellingen bespreken
zorgprotocol bijhouden
door educator indien tussen 15-69 jaar
EN CVR: hypertensie of  BMI > 30		Bij voorkeur door educatoren in de 1ste lijn.
Bij de start recht op 5 sessies met eventueel nog 5 sessies hetzelfde jaar op het jaar daaropvolgend.		Educatie door educatoren binnen het
diabetesteam van de conventie.
Geen educatie in 1ste lijn mogelijk. 
Diëtist2x 30 min.  kalenderjaar via RIZIV, overige consultaties indien via mutualiteit (gedeeltelijke vergoeding)2x 30 min.  kalenderjaar via RIZIV, overige consultaties indien via mutualiteit (gedeeltelijke vergoeding)Geregeld door voedings- en dieetdeskundigen in 2de lijn.
Podoloog2 x 30 min
Adminstratienomenclatuurnummer 102852 1x/kalenderjaar
Voorschrift voor educator, diëtist en podoloog met vermelding voortraject.		-Contract aan ZF bezorgen, automatische verlenging
Voorschrift voor educator, diëtist en podoloog met vermelding zorgtraject of ZTD,
Voorschrift zelfzorgmateriaal met vermelding ZTD + attest educator glucometer.		Via Conventie aanvraag aan ZF, jaarlijks te verlengen
Op alle voorschrifte diabetesconventie of DC vermelden
RijbewijsVanaf diagnose binnen 4 dagen 
 in orde te brengen, professioneel rijbewijs via arbeidsgeneesheer of endocrinoloog.
Labojaarlijks: nuchtere glycemie, HbA1c, cholesterol, LDL, HDL, triglyceriden, creatinine (eGFR), albumine-creatinine ratio ochtendurine,
indien metformine vit B12 bepaling. 
 4x/jaar: nuchter glycemie, HbA1c
AnamneseLeefstijladvies:  Voeding, lichaamsbeweging, alcoholgebruik, rookstop
 Welbevinden: depressie, angst, eetstoornis, cognitief functioneren
 Evaluatie streefwaarden en doelstellingen
 Nazicht dagcurves (indien nodig)
 Ziekte inzicht: herkennen symptomen van hypo- en hyperglycemie
 Klachten navragen wijzend op complicaties: visusproblemen, claudicatio intermittens, harfalen, sensibiliteitsverlies, pijn,
tintelingen in handen en benen, neuropathie, maagontlediging, diaree, infecties, jeuk, moeheid, 
OpvolgingBloeddruk, BMI, inspectie prikplaatsen, techniek zelfcontrole, spuittechniek, mondinspectie, 
 Evaluatie voetrisico: gevoel, stand, huid, vaten, monofilament test
 Seksualiteitsbeleving: erectieproblemen, libidoverlies, dyspareünie, verminderede lubricatie
 Nazicht voorwaarden: declareren nomneclatuurnummer 102852 indien voortraject, zorgtraject te overwegen? 
MedicatieEvaluatie en educatie: medicatie, therapietrouwheid, glucoseregulatie
Orale medicatie  incretines  
VaccinatieGriepvaccinatie, pneumokokkenvaccinatie op indicaite, risico op hepatitis B

Wat is diabetes type 2?

Diabetes is een chronische aandoening waarbij het bloedsuikergehalte verhoogd is. Dit kan twee oorzaken hebben: ofwel maakt het lichaam onvoldoende insuline aan, ofwel is de geproduceerde insuline onvoldoende werkzaam. Insuline is een hormoon dat wordt aangemaakt in de pancreas (alvleesklier).

Met behulp van insuline kan de bloedsuiker (glucose) de lichaamscellen(verbrandingsoventjes) binnen om er verbrand te worden. Wat niet onmiddellijk nodig is als brandstof wordt opgestapeld, eerst in de lever als glycogeen, nadien als reservevet inde vetweefsels. Ook hierbij is insuline nodig.

Bij niet-diabeten wordt net zoveel insuline geproduceerd als nodig om de glucose in het bloed op een normaal peil te houden.

Bij diabetes mellitus type 2 is aanvankelijk nog insuline aanwezig maar deze werkt onvoldoende door de insulineresistentie (de insuline kan niet binnen in de cellen. Hierdoor blijft er ook teveel glucose rondcirkelen in het bloed.

De behandeling bij type 2 is er in eerste plaats om te zorgen dat de werking van de aanwezige insuline verbeterd wordt. Dit kan door een voedingsaanpassing, aangevuld met anti-diabetica (medicatie). Nadien is na verloop van tijd mogelijk aanvullend insuline nodig.

Een behandeling van diabetes is noodzakelijk omdat te hoge bloedsuikers zowel op korte als op lange termijn tot gezondheidsproblemen kunnen leiden. Op korte termijn kan u door diabetes te maken krijgen met uitdroging of zelfs bewustzijnsverlies, op lange termijn kan diabetes leiden tot hart- en vaatproblemen. Talrijke studies tonen aan dat een goede behandeling van zowel de bloedsuikers als de andere risicofactoren voor hart- en vaatlijden deze verwikkelingen kan voorkomen. Als u voldoende aandacht schenkt aan uw behandeling en aan uw voeding en lichaamsbeweging, kan u een even actief en lang leven leiden als mensen zonder diabetes.

De diabetesbehandeling steunt in feite op 3 elementen:

  1. een gezonde levensstijl (gezonde voeding, voldoende lichamelijke activiteit, gezond gewicht en niet roken)
  2. gebruik van medicatie: medicatie die de bloedsuiker verlaagt en vaak ook medicatie om het hart- en de bloedvaten te beschermen
  3. goede medische opvolging om eventuele verwikkelingen op tijd op te merken en af te remmen.

Copyright © diabetes team